Przymiotnik, przysłówek, liczebnik
Przymiotnik
Przymiotniki w języku międzynarodowym kończą się na literę -a. Przymiotniki, jak wszyscy doskonale wiedzą, opisują nam przedmioty i zjawiska, wskazują na ich cechy charakterystyczne. :]
ruĝa
granda
bela
longa
juna
czerwony
duży
ładny
długi
młody
Jednak nie wszystko na tym świecie jest wielkie, ładne i długie. Zdarzają się rzeczy małe, brzydkie i krótkie. Język międzynarodowy posiada prefiks mal-, który oznacza przeciwieństwo czegoś.
malgranda
malbela
mallonga
maljuna
mały
brzydki
krótki
stary
Przymiotnik esperancki musi zgadzać się w liczbie i przypadku z rzeczownikiem, do który opisuje. Wyjdziemy od naszego zdania podstawowego.
La virino vidas la knabon.
Kobieta widzi chłopca.
La virino vidas la junan knabon.
Kobieta widzi młodego chłopca.
La maljuna virino vidas la junan knabon.
Stara kobieta widzi młodego chłopca.
La maljunaj virinoj vidas la junajn kanbojn.
Stare kobiety widzą młodych chłopców.
Przysłówek
Przysłówki w języku międzynarodowym kończą się na literę -e, jednak jest spora grupa przysłówków, która nie podlega tej regule. Oto ich spis:
ankoraŭ
almenaŭ
apenaŭ
baldaŭ
preskaŭ
eĉ
jam
jen
ĵus
morgaŭ
hodiaŭ
hieraŭ
nun
nur
plu
tre
tro
tuj
for
jeszcze
przynajmniej
zaledwie, ledwo
wkrótce
prawie
nawet
już
oto
właśnie (dopiero co)
jutro
dzisiaj
wczoraj
teraz
tylko, dopiero
dalej, więcej, jeszcze
bardzo
zbyt
natychmiast
daleko
za lernu.net
Przysłówki opisują stany, odpowiadają na pytania: jak?, gdzie?, kiedy?. Można je tworzyć od dowolnego słowa, byle zachować sens i pamiętać o końcówce -e na końcu nowoutworzonego wyrazu.
malrapida
malrapide
wolny
powoli
tago
tage
dzień
za dnia
grandega
grandege
ogromny
ogromnie
Liczebnik
Co to jest liczebnik, chyba wyjaśniać nie trzeba. Od razu skupmy się na sednie sprawy. Liczb języka międzynarodowego należy się nauczyć na pamięć, co bardzo ułatwi nam sprawę, gdy będziemy chcieli powiedzieć np. "734 291 pszczółek". ;)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
100
1000
nul
unu
du
tri
kvar
kvin
ses
sep
ok
naŭ
dek
cent
mil
Dziesiątki i setki liczb w esperanto zapisywane są w postaci jednego słowa, a wszystkie pozostałe zapisywane są osobno.
Przyszedł czas by policzyć nasze pszczółki, czyli abeletoj.
1
91
291
4 291
34 291
734 291
unu
naŭdek unu
ducent naŭdek unu
kvar mil ducent naŭdek unu
tridek kvar mil ducent naŭdek unu
sepcent tridek kvar mil ducent naŭdek unu abeletoj
Liczebniki są nieodmienne. Nasze sztandarowe zdanie: La virino vidas la knabon. Sprawmy, aby naszej kobiecie, troiło się w oczach ;): La virino vidas tri knabojn. Widzimy, że liczebnik pozostaje niewzruszony.
Liczebniki porządkowe mają wiele wspólnego z przymiotnikami. Tworzy się je poprzez dodanie końcówki -a.
unu
unua
jeden
pierwszy
dek
deka
dziesięć
dziesiąty
cent
centa
sto
setny
Także w zdaniach, liczebniki porządkowe zachowują się jak przymiotniki. Muszą one zgadzać się z właściwym słowem.
La virino naskis dekan filineton.
Kobieta urodziła dziesiątą córeczkę.
Tylko pogratulować ;)
Zapraszam na kolejne lekcje gramatyki esperanckiej. Piszcie altopalo@o2.pl.
